10 BILGISAYAR

GİRİŞ

Pascal programlama dili ilk olarak 1968 yılında Niklaus Wirth tarafından geliştirilmiş yüksek seviyeli bir programlama dilidir. Bu dilin Turbo Pascal programı günümüzde mühendislik çalışmalarında/hesaplamalarında, ticari uygulamalarda, bilim ve eğitim alanlarında yaygın olarak kullanılır.

Turbo Pascal özellikle program yazmada ve okumada sağladığı kolaylılıkla çok kullanılan dillerden biridir. Su anda en son olarak 7.0 sürümü bulunan Pascal'in program yapısı çok gelişmiştir. Programcının kendi komutlarını yapması ve hatta komutlarını toplu halde bir dosyada saklayarak her yerden ulaşabilmesi, çok gelişmiş program yazım editörü, geniş yardımı ve grafik kütüphanesi, çok sayıda hazır kütüphanesi, Nesne Tabanlı Programlamayı (Object Oriented Programming-OOP) desteklemesi, hata bulma kolaylığı ve daha sayamayacağım birçok özelliği ile Pascal güçlü bir dil olma unvanını taşıyor.

Pascal ve günümüzdeki ismiyle Turbo Pascal, özellikle program yazmada sağladığı kolaylıklardan dolayı çok yaygın olarak kullanılır. Turbo Pascal’ da yazılan programlar daha kısa, anlaşılması daha kolay ve çok hızlı çalışırlar.
Turbo Pascal’ ın programcıya sunduğu en önemli özellik; Programcı kendisine gerekli olan ve her yerde kullanması gereken program parçalarını (Unit) bir defa hazırladıktan sonra bu program parçalarını başka programlar içerisinde çok kolay bir şekilde kullanabilmekte ve istediği şekilde veri tipleri tanımlayabilmektedir. Bu şekilde programın daha esnek ve daha kısa sürede tamamlanması sağlanmaktadır.

Turbo Pascal’ ın diğer bir özelliği ise program yazma işlemleri için hazırlanan editörün esnek olması, programların makine diline anında çevrilmesi, hata bulma ve hataları düzeltme işlemlerinin pratik ve hızlı olarak yapılmasına imkan vermesidir.

 

Ayrıca Pascal'in Borland Pascal for Windows versiyonuyla Windows tabanlı program yazmaya olanak vermesi ve su anki en yaygın web tabanlı programlama dilleriyle benzerliği ve Delphi'nin temelini oluşturması onun diğer dillerden farklarından bazıları.

 

 

 

 

 

 

TURBO PASCAL PROGRAMININ GENEL YAPISI

 

 

PROGRAM	AÇIKLAMA
Program program_ismi;	Program başlığı Kullanımı: Program Program_ismi Program Program_ismi (input, output) Örnek: Program merhaba; Program merhaba (input, output);
Uses Unit_ismi;	T A N I M L A M A   B L O Ğ U	Program içinde kullanacağımız ünitelerin ismi yazılır.
Label Etiket_ismi;		Etiket tanımlama bloğu
TYPE        Tip_isimi=Tip_Tanımları;		Programcı tarafından oluşturulan özel veri tipleri
Procedure prosedür_ismi;		Daha önceden kullanıcı tarafından yazılan prosedürler program içinde kullanılacak ise önce prosedür tanımlama bloğunda derlenir.
Function fonksiyon_adı (parametre tanımları): sonuc_tipi;		Daha önceden kullanıcı tarafından yazılan fonksiyonlar program içinde kullanılacak ise önce fonksiyon tanımlama bloğunda tanımlanır.
Const       Sabit_ismi=sabit değeri;       Sabit_ismi=sabit değeri;       …       …       Sabit_ismi=sabit değeri;		SABİT TANIMLAMA BLOĞU Programın çalışması sırasında kullanılacak sabit tüm tanımların yapıldığı yerdir. Örnek: Const      İsim=’ayşe’;      Pi=3,14;
Var       Değişken_listesi: tip;       Değişken_listesi: tip;       …       …       Değişken_listesi: tip;		DEĞİŞKEN TANIMLAMA BLOĞU Programın çalışması sırasında kullanılacak değişken tüm tanımların yapıldığı yerdir. Örnek: Var    İsim,soyad:string;    Sayi:integer;
Begin       Deyim ya da komutlar;       …       …       Deyim ya da komutlar; End.	ANA PROGRAM BLOĞU “Begin” ile başlayıp “End.” İle biter. Bu blokta çalıştırılacak Pascal komutları ve deyimleri yer alır.

 

 

 

FILE MENÜSÜ

TURBO PASCAL EDİTÖRÜ

 

 

TP (Turbo Pascal) editörünün üstteki menülerinin ilkidir. En çok kullanılan menüdür. Bu menüyü açmak için alt tuşu ile birlikte F tuşuna basılır ya da F10 tuşuna basılarak menü çubuğuna geçersiniz ve F tuşuna basarsınız. Ayrıca Mouse (Fare)  kullanarak da bu menüyü açabilirsiniz. Şimdi bu menün alt menülerini inceleyelim.

 

 

New: Bu komutla yeni ve boş kodlarımızı yazacağımız bir çalışma sayfası açarız.

 

Open: Daha önceden bilgisayarımızda ya da CD, disket, USB bellek gibi saklama ünitelerinin içinde kaydettiğimiz Pascal dosyalarını tekrar açıp düzenlemek ya da görmek için kullanılır. Açılan program yeni bir pencerede açılır. Kısayol tuşu F3'dür.

 

Save: Yazdığınız programları bilgisayarınıza kaydetmemizi sağlar. Bu seçeneği seçerek ya da kısayol olarak F2 tuşuna basarak programlarınızı kaydedebilirsiniz.

 

Save as: Üstünde çalıştığınız program kodunu farklı bir dosya olarak kaydetmek için kullanılır.

Save all: O anda Pascal editöründe açık olan ve üstünde çalıştığınız bütün programları birden kaydetmenizi sağlar.

Change dir: Pascalı çalıştırdığınızda otomatikman turbo.exe dosyasının bulunduğu dizin esas alınır. Yani bir dosya kaydederken veya açarken hep o dizin ilk olarak karsınıza gelir. Bu seçenek ile aktif klasörü değiştirirsiniz.

Print: Yazdığınız ve aktif penceredeki programı yazıcıdan çıkartmak için kullanılır.

 

Printer Setup: Yazıcı ayarlarını yapmak için kullanılır.

Dos Shell: Geçici olarak MS-DOS'a çıkmak için kullanılır. Tekrar Pascala dönmek için komut satırına Exit yazmanız gerekir.

 

Exit: Pascal editöründen çıkmak için. Alt tuşu ve X tuşuna birlikte basarak da Pascal programından çıkabilirsiniz.

 

Edit MENÜSÜ

Undo: En son yaptığınız değişikliği iptal eder yani bir önceki adıma döner ve geri alır. Kısayol için Alt tuşu ile birlikte Backspace tuşu kullanılır.

Redo: Undo yaparak iptal ederek geri aldığınız işlemleri ileri alırsınız.

Cut: Program içinde taşımak istediğimiz kodu ya da kodları bu seçenek ile yaparız. Bir yazıyı işaretleyip bu seçeneği seçer ya da Shift tuşuyla beraber Delete tuşuna basarsanız işaretli yazı silinir ve hafızaya alınır. Daha sonra bunu istediğiniz bir yere yapıştırabilirsiniz. Pascal'da bir metini işaretlemeyi ya fare ile ya da shift tuşuna basili tutarak yön tuşlarıyla yapabilirsiniz.

Copy: Progrma içinde kopyalamak istediğimiz bir kod ya da kodları bu seçenek ile yaparız. Bir yazıyı işaretledikten sonra bu komutu çalıştırırsanız ya da kısayolu olarak Ctrl ile birlikte Insert tuşuna basarsanız yazının bir kopyası hafızaya alınır.

Paste: Kopyaladığınız ya da kestiğiniz metinleri herhangi bir yere yapıştırmak/eklemek için kullanılır. Kopyalanmış ya da kesilmiş yazı imlecin bulunduğu yerden itibaren ekrana yazılır. Shift ile birlikte Insert tuşuna basarsanız da ayni işi yapabilirsiniz.

Clear: Bir yazıyı işaretleyip tamamen silmek için kullanılır. Kısayolu Ctrl+Delete.

Show Clipboard: Kopyaladığınız ve kestiğiniz tüm yazılar clipboard denilen ve hafızada bir yerde tutulur. Bunların hepsini birden görmek için kullanabileceğiniz bu seçenek yeni bir pencere açar ve bunları gösterir.

Search MENÜSÜ

 

Find: Gireceğiniz kelimeyi programın içinden arar bulur.

Replace: Program içindeki bir kelimeyi ya da kelime gurubunu bulup istediğiniz bir kelime ile değiştirmek için kullanılır.

Search Again: En son aradığınızı kelimeyi tekrar aramak için kullanılır.  Ctrl+ L tuşu ile de yapılır.

Go to line number: Verilen satır numarasına imleci götürür.

Show last compiler error: Programın derlenmesi sırasında oluşan  son hatayı gösterir.

Find error: Segment ve Offset adreslerindeki hata kodunun bulunması için kullanılır. Hata kodu HEX (on altılı sayı sisteminde) verilir.

Find procedure: Procedure ve fonksiyon bloğu aratmada kullanılır.

	Run MENÜSÜ

 

 

Run: Yazdığınız programı çalıştırır. Eğer programınızda hata varsa çalışmaz ve bu hatayı oluşturan satıra gider ve bekler. Kısayol tuşu Ctrl+F9.

Step over: Programı satır satır çalıştırır. Procedure ve Functionlari satır satır değil toplu halde çalıştırır. Kısayol tuşu F8.

Trace Into: Programın tamamını satır satır çalıştırır. İşlem akışı sırasını alt programlara da taşır. Kısayol tuşu F7.

Go to Cursor: Programı imlecin (Cursor'un) bulunduğu yere kadar çalıştırır ve oraya gelindiğinde programın koduna geri döner. Kısayol tuşu F4.

Program reset:  Açık olan tüm programları kapatır ve hata kontrolünü programın en başına alır. Pascal'da bir program hatalı çalışıyorsa, program sona ermiyorsa ya da kendiniz programın çalışmasını bitirmek isterseniz Ctrl ve Pause tuşlarına birlikte basarak programı durdurabilirsiniz. Durdurduğunuz programı tekrar çalıştırırsanız kaldığı yerden devam eder. Eğer programı en bastan başlatmakı istiyorsanız programı bu seçeneği kullanırsınız. Kısayol tuşu olarak Ctrl+F2 tuşlarıdır. Bu seçenek ile yine Step over, Trace into, Go to cursor komutları ile çalıştırılmış programı çalışmasına son verebilirsiniz.

Paramaters: Satır parametrelerinin program aktarılmasını sağlar. Bazı programlar çalışırken parametre ile beraber çalışır. Eğer böyle bir parametreli program yaptıysanız o zaman buraya istediğiniz parametreleri girebilirsiniz.

>>Parameter deger=3

Yukarıdaki ifadede programımız deger=1 sayarak çalışır.

Compile MENÜSÜ

Compile: O anda aktif olan programı derler, yani hataları kontrol etmek için kullanılır. Kısayol için Ctrl tuşuna basarken F9'a basabilirisiniz.

Make: Üzerinde çalıştığınız programı değişen unit harici programları ile beraber derler. En iyi derleme yöntemidir. Kısayol tuşu F9. Program derlendikten sonra EXE uzantılı bir dosya içine saklanır.

Build: Üzerinde çalıştığınız programa bağlı Unit harici programlar ile hep beraber derler. .TPU dos ortamındaki unit programlarının uzantısı, .TPW Windows ortamındaki unit programlarının uzantısı, .TPP korumalı moda unit programlarının uzantısıdır.

Destination Memory/Disk: Derleme ortamını belirlemek için kullanılır. Derleme ortamı disk ya da hafıza olabilir. Memory seçeneği ile program bellekte derlenir ve çalıştırılır. Disk seçilmişse program derlenir ve EXE dosyası haline getirilir.

Primary File: Birbirine bağlı birden fazla program içinden hangisinin ana program olduğunu göstermek için kullanılır. Çalışma sayfasında aktif olan program dikkate alınmadan programcının istediği, ismini belirlediği program derlenir.

Clear Primary File: Primary file'i iptal etmek için kullanılır.

DEBUG MENÜSÜ

Information: Derlenen program hakkında bilgi almak için kullanılır.

 

 

Breakpoints: Aktif penceredeki programın hangi durum ve değerde durması isteniyorsa belirlenmesinde kullanılır. Şartlı ve şartsız olarak iki durumda kullanılır. Şartlı işlemde true (doğru) olursa şartsız işlemde belirli bir satırda programın çalışması durdurulur.

 

Call stack: Breakpoint ile verilen şartlı ifadeye kadar çağrılan procedure ve function isimlerini hiyerarşik olarak ekrana gelen bir pencere içinde gösterir. Program çalışırken iç içe işlem gören prosedür veya function bloklarını izlememizi sağlar. Klavye kısayol tuşları Ctrl + F3’ dür.

 

Register: Register ve flag adreslerindeki durumları gösterir.

 

Watch: Aktif penceredeki program çalıştırıldıktan sonra değişkenlerin aldıkları değerleri gösterir.

 

Output: Çalıştırılan programın sonucunun adım adım ekranın altında açılan bir pencerede görüntüler.

User screen: Çalıştırılan programın sonucunu ekranda görüntüler. Klavye kısayol tuşları Alt+ F5’ dir.

 

Evaluate/modify: Program içinde tanımlanmış bir değişkenin değerinin değiştirilmesinde veya alacağı değerlerin karşılaştırılmasında kullanılır. Klavye kısayol tuşları Ctrl + F4’ dür.

 

Add watch: Yeni bir değişken tanımı yapmak için kullanılır. Bu tanım değişkeni izlemek için yapılır. Klavye kısayol tuşları Ctrl + F7’ dir.

 

Add breakpoint: Programın belirtilen durum ve değişken değerlerinde durması isteniyorsa burada yeni program kırma tanımları giriş yapılır.

	TOOLS MENÜSÜ

 

 

 

Messages: Mesaj penceresini ekranda görüntüler.

 

Go to next: Mesaj penceresindeki bir sonraki satıra atlatır. Klavyeden kısayol komutu Alt + F8 tuşlarıdır.

Go to Previous:  Mesaj penceresindeki bir önceki satıra atlatır. Klavyeden kısayol komutu Alt + F7 tuşlarıdır.

Grep: Program elemanlarının tanım girişi için kullanılır. Klavyeden kısayol komutu Shift + F2 tuşlarıdır.

OPTIONS MENÜSÜ

 

 

Compiler: Hata kontrol kodu için gerekli işaretlemelerin yapıldığı bölümdür.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Code Generation: Kontrol kodlarının oluşturulmasında kullanılır. Bu seçenek kullanıldığında “Compiler Options” seçeneği ekran gelir.

 

Force Far calls: Procedure ya da fonksiyonların uzak ya da yakın çağırmalı olarak kod üretmesini sağlar. İşaretlenirse uzak, işaretlenmezse yakın çağırmalı olur.  {$F} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

Overlays Allowed: Programda tanımlanan overlay ve unit dosyaları için kod üretir. {$O} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Word Align Data: Derleme işlemini hızlı yapılmasını sağlar. {$A} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

286 instructions: programların 80286, 80386, 80486 işlemcili bilgisayarlarda çalışması için gerekli kodu üretmesini sağlar.

 

Runtime Errors: Hata anında hata kontrolü için kodlar üretir.

 

Range Checking: değişken kontrol kodu üreterek programın kırılmasını önler. {$R} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Stack Checking: Program değişkenlerine ve parametrelerine bellekte yer açar. {$S} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

  

I/O Checking: Giriş / Çıkış hata kontrolünde kullanılır.

 

Overflow Checking: Matematiksel bir işlemde taşma hata kontrolü yapar. {$Q} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

  

Debugging: Hata durumlarının kontrolü için işaretlendirme yapar.

 

Debug information: Programın derlenmesinde kullanılacak hata kontrol kodunu üretir.

 

Local Symbols: Alt programlarda ve Unitlerde değişmeyen bilgilerin oluşturulmasında lazım olan kodu üretir. {$L} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Syntax Options: Program satırlarının kurallara uygun olup olmadığını bakar.

 

Strick Var - Strings: alt programlara gönderilen bilgilerin uzunluklarını kontrol eder. {$V} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Complete Boolean Eval: Mantıksal işlemlerin kontrol kodunu üretir. {$B} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Extended Syntax: Tanım fonksiyonlarında kullanılan parametrelerin kontrolünü sağlar. {$X} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

Open parameters: Programın diğer Pascal derleyicilerinde derlenebilmesini sağlayan kodları üretir.  {$P} derleyici direktifi ile aynı işlemi yapar.

 

8087 / 80287: Single, Double, Copm, Extended türü tiplerin kontrol kodunu üretir.

 

Emulation: 80x87 olmayan bilgisayarlarda Single, Double, Copm, Extended türü tiplerin kontrol kodunu üretir.

Memory sizes: Program içinde kullanılan bellek yığın miktarlarını belirtir.

 

Stack size: Bilgilerin yığın halinde saklanacağı bellek miktarını belirleriz. Maximum değer 65536’dır.

 

Low heap limit: En düşük bellek miktarını belirleriz.

 

High heap limit: En yüksek bellek miktarını belirleriz.

Linker: Programın bağlantı kontrolleri ayarlanır.

 

Map File: Programın ve programdaki elemanların bellek içindeki yerlerini belirler.

 

Off: Map dosyasını kapatır.

 

Segment: Map dosyası oluşturur.

 

Public: Segment bilgilerini, alt programları, değişkenleri içeren bir dosya oluşturur.

 

Detailed: Segment bilgileri ve programlar tarafından kullanılacak değişkenlerin yerlerini içeren bir map dosyası oluşturur.

 

Link Buffer: Programın derleme işleminin yerini belirleriz.

 

Memory: Program bellekte derlenir ve çalıştırılır.

 

Disk: Program EXE haline çevirilir ve çalıştırılır.

 

Debugger: Hata kontrol birimlerinin yazılımı yapılan programa bağlar.

 

Debuging: hata kontrolünün yapılacağı yeri gösterir.

Integrated: Programın tümleşik debugger kontrolünün yapılması için işaretlenir.

 

Standalone: Programın turbo debugger kontrolünün yapılması için işaretlenir.

 

Display swapping: Hata kontrol kodlarının ekranda gözükmesini sağlar.

Directories:

 

Yardımcı dosyaların olduğu konumu belirlemek için kullanılır.

 

 

Tools:

Assembler, Debugger, Profiler programlarının çalıştırılmasını sağlar.

 

Environment: Editör ve çevre tanımlamalarının ve özelliklerinin değiştirildiği seçenektir.

 

 

 

Open: TURBO.TP dosyasını açar. Bu dosya tanımların bulunduğu dosyadır.

Save: Menüde yapılan değişikliklerin  ve tanımlamaları TURBO.TP dosyasına saklar.

Save As: Menüde yapılan değişiklikleri ve tanımlamaları başka bir dosya üzerinde saklar.

WINDOW MENÜSÜ

 

 

 

Tile: Pascal editöründe tüm programları pencere içinde yatay olarak sıralar.

 

Cascade: Pascal editöründeki açık olan tüm programları üst üste sıralar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Close all: Tüm açık olan programları kapatır.

 

Refresh display: Ekrandaki görüntüyü yeniler.

 

Size/Move: Bu komut verildikten sonra pencerenin sınırlarını belirleyen çizginin rengi yeşil olur. Bu komutu Ctrl + F5 tuşları ile de verebilirsiniz. Aktif olan pencerenin yerini değiştirmeyi sağlar. Pencerenin yerini değiştirmek için klavyeden yön tuşları () kullanılır. Pencerenin büyüklüğünü ayarlamak için ise klavyeden Shift tuşu ile beraber yön tuşlarına () basılır.

 

Zoom: Ekranda program penceresinin tüm ekranı kaplamasını sağlar ya da büyütülen ekranı eski haline getirir. Klavyeden kısayol komutu F5 tuşudur.

 

Next: Program pencereleri içinde bir sonraki pencereye geçer. Klavyeden kısayol komutu F6 tuşudur.

 

Previous: Program pencereleri içinde bir önceki pencereye geçer. Klavyeden kısayol komutu Shift+F6 tuşudur.

 

Close: Sadece aktif durumda olan programın penceresini kapatır.

 

List: Pencerede açık olan programların listesini verir.

HELP MENÜSÜ

 

 

Contents: Help menüsünün kullanımı hakkında bilgi verir.

 

Index: Deyim ve fonksiyonların alfabetik sıraya göre görüntüler. İlgili deyim ve fonksiyonun üzerine tıklandığında deyim ve fonksiyonlar ile ilgili bilgilere ulaşılır. Shift + F1 kısayol tuşlarıdır.

 

Topic search: Bir konu hakkında geniş açıklama almak için kullanılır. Ctrl + F1 kısayol tuşlarıdır.

Previous topic: Bir önceki konu ekranına dönüşü sağlar. Alt + F1 kısayol tuşlarıdır.

 

Using help: Help ekranın nasıl kullanılacağı hakkında bilgi verir.

 

Files: Yardım mesajlarının yerleştirilmesi için gerekli olan tanımlamaların yapıldığı diyalog kutusunu ekran getirir.

 

Compiler directives: Derleyici direktiflerinin sıralı listesini ekranda görüntüler.

 

 

Reserved words: Pascal programlama dilinde Pascal derleyicisi için özel kullanım amacı olan sözcükleri değişken ya da sabit adı olarak kullanamayız. Bu sözcüklere reserved words denir.  Bunlar yandaki tabloda verilmiştir.

Standart units: Pascalda kullanılan standart unit’lerin listesini verir.

 

Turbo Pascal Language: Pascal programlama dilinin elemanlarını alfabetik olarak sıralı gösterir. Buradan yardım almak istediğiniz konu başlığını tıklamanız yeterlidir.

 

Error messages: Pascal programlama dilindeki hata mesajları hakkında bilgiler içeren yardım konularına ulaşırsınız.

 

About: Pascal 7.0 versiyonu hakkında bilgi veren ekranı açar.

 

TURBO PASCALDA KULLANILAN KISAYOLLAR

Ctrl + Sağ yön tuşu: Kursor kelime kelime sağa.

Ctrl + Sol yön tuşu: Kursor kelime kelime sola.

Ctrl + W: Kursor bir satır yukarı kaydırma.

Ctrl + Z: Kursor bir satır aşağı kaydırma.

Page up: Bir sayfa yukarı kaydırır.

Page down: Bir sayfa aşağı kaydırır.

Home:Kursoru satır başına getirir.

End:Kursoru satır sonuna getirir.

Ctrl + Home: Pencere başı

Ctrl+End:Pencere sonu

Ctrl+Page up: Kursoru yazılan metnin başına getirir.

Ctrl + Page down:Kursoru yazılan metnin sonuna getirir.

Backspace: Kursorun solundaki karakterleri siler.

Del: Kursorun sağındaki karakterleri siler.

Ctrl + T: Kelime siler.

Ctrl + Y: Satır siler.

Ctrl +Q +Y: Kursorun bulunduğu yerden itibaren satırın sağını siler.

Ctrl+K+B: Blok başını seçer.

Ctrl+ K + K: Blok sonunu seçer.

Ctrl+K+T: Kelime kelime seçer.

Ctrl+K+V: Seçili Bloğu taşır.

Ctrl+K+W: İşaretlenmiş bir bloğu dosya olarak saklar.

Ctrl+K+R: Bir dosyayı kursorun bulunduğu noktaya getirir.

Ctrl+K+Y: Seçili bloğu siler.

Ctrl+Del: Seçili bloğu siler.

Shift + Sol yön tuşu: Karakterleri sola doğru seçer.

Shift + Sağ yön tuşu : Karakterleri sağa doğru seçer.

Shift + Home: Satır başına kadar karakterleri seçer.

Shif +End: Satır sonuna kadar karakterleri seçer.

Ctrl+Ins: İşaretlenen bloğu kursorun bulunduğu yere kopyalar.

Shift+Del: Seçili olan bloğu siler.

 

TURBO PASCALDA KULLANILAN KARAKTERLER

·   Harfler: İngiliz alfabesinin harfleri, A-Z arası büyük harfler ve a-z arası küçük harfler.

·   Sayılar: 0, 1, ,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9

·   Hexaesimal(Onaltılık) sayılar: A-F , a-f  , 0-9

·   Özel karakterler(Tek olarak kullanılanlar):

+       :Aritmetik ve string toplama.

 - */   :Aritmetik işlemlerde kullanılırlar. Sırayla çıkarma, çarpma, bölme.

= < > :Karşılaştırma ve karar işlemlerinde ilişkisel operatör olarak kullanılırlar.

 ..       :Yan yana yazılan iki nokta, iki ayrı değeri ve bunlar arasında kalan tüm değerleri göstermek için kullanılır.

:         :Değişken tanımlanırken ve case of ‘da kullanılır.

;        :Noktalı virgül Pascal deyim ve komutları birbirinden ayırmak için kullanılır.

@       :OverWrite. Adres belirtmede kullanılır.

^        :Kontrol işareti. Bir göstergeç değerini bellekten çağırır.

( )      :Aritmetik işlemlerde öncelik için, procedure ve function ‘ların parametrelerini yazmak için kullanılır.

{}      : Program içinde açıklama satırları yazmak için kullanılır.

(* *)  : Program içinde açıklama satırları yazmak için kullanılır.

#       :bu sembol ile yazılan kon numaraları ile karakter veya tuş belirtilebilir.

[ ]      :Bir dizi indisini göstermek için kullanılır.

(. .)    :Bir dizi indisini göstermek için kullanılır.

.         :Nokta program sonunu belirtmek için ve real sayılarda ondalık kısmı yazarken virgül yerine kullanılır.

,         :Tek tırnak sembolü Virgül listelenecek bir dizi sayı ya da stringi birbirinden ayırma için ve başlangıç ile sonunu belirtmek için konulur.

:=      :Değişkenlere değer atamak için kullanılır.

{ $  }  :compiler bildirilerinin belirtilmesi için kullanılır.

_         :Alt çizgi, Program isimlerini tanımlarken uzun tanımlarda boşluk yerine kullanılır ve değişken tanımlarken kullanılır.